Waarom slaap belangrijk is

Het belang van voldoende slaap

De meeste volwassenen hebben ten minste zeven uur slaap per nacht nodig voor goede cognitieve en gedragsfuncties. Onvoldoende slaap kan ernstige gevolgen hebben. Sommige studies hebben aangetoond dat slaaptekort mensen kwetsbaar maakt voor verslapping van de aandacht, verminderde cognitie, vertraagde reacties en stemmingswisselingen.

Er is ook gesuggereerd dat mensen een soort tolerantie kunnen ontwikkelen voor chronisch slaaptekort. Hoewel hun hersenen en lichaam het moeilijk hebben door slaaptekort, zijn ze zich misschien niet bewust van hun eigen tekorten omdat minder slaap voor hen normaal aanvoelt. Bovendien is een gebrek aan slaap in verband gebracht met een hoger risico op bepaalde ziekten en medische aandoeningen. Het gaat onder meer om zwaarlijvigheid, diabetes type 2, hoge bloeddruk, hartziekten, beroertes, een slechte geestelijke gezondheid en vroegtijdig overlijden.

Slaap is belangrijk voor een aantal hersenfuncties, waaronder de manier waarop zenuwcellen (neuronen) met elkaar communiceren. In feite blijven je hersenen en lichaam opmerkelijk actief terwijl je slaapt. Recente bevindingen suggereren dat slaap een huishoudelijke rol speelt die gifstoffen in je hersenen verwijdert die zich ophopen terwijl je wakker bent.

Volwassenen die elke nacht niet voldoende slapen, kunnen een aantal positieve leef- en slaapgewoonten invoeren om de benodigde zeven tot negen uur te halen. Het gaat onder meer om het volgende:

• Stel een realistische bedtijd vast en houd u daar elke avond aan, ook in het weekend.
• Zorg voor een comfortabele temperatuur en een laag lichtniveau in uw slaapkamer.
• Zorg voor een comfortabele slaapomgeving – inclusief uw matras, kussens en lakens.
• Overweeg een “schermverbod” voor televisies, computers en tablets, mobiele telefoons en andere elektronische apparaten in uw slaapkamer.
• Onthoud u van cafeïne, alcohol en grote maaltijden in de uren voordat u naar bed gaat.
• Onthoud u van het gebruik van tabak, zowel overdag als ’s avonds.
• Doe overdag aan lichaamsbeweging; dit kan u helpen om ’s avonds af te koelen en u voor te bereiden op uw slaap.

Hoeveel slaap hebben we nodig?

Ieders individuele slaapbehoefte verschilt. In het algemeen zijn de meeste gezonde volwassenen gebouwd voor 16 uur waakzaamheid en hebben ze gemiddeld acht uur slaap per nacht nodig. Sommige mensen kunnen echter al functioneren zonder slaperigheid of sufheid na slechts zes uur slaap. Anderen kunnen pas op hun best presteren als ze tien uur hebben geslapen. En, in tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, neemt de behoefte aan slaap niet af met de leeftijd, maar kan het vermogen om zes tot acht uur aan één stuk te slapen afnemen.  

Stadia van slaap

Zodra we in slaap vallen, volgt ons lichaam een slaapcyclus die in vier stadia is verdeeld. De eerste drie stadia staan bekend als de non-rapid eye movement (NREM) slaap, en het laatste stadium staat bekend als de rapid eye movement (REM) slaap.

Stadium 1 NREM: Dit eerste stadium markeert de overgang tussen waken en slapen, en bestaat uit lichte slaap. Spieren ontspannen zich en uw hartslag, ademhaling en oogbewegingen beginnen te vertragen, net als uw hersengolven, die actiever zijn als u wakker bent. Fase 1 duurt meestal enkele minuten.

Fase 2 NREM: Deze tweede NREM-slaapfase wordt gekenmerkt door een diepere slaap omdat uw hartslag en ademhaling verder vertragen en de spieren meer ontspannen. De oogbewegingen stoppen en uw lichaamstemperatuur daalt. Afgezien van enkele korte momenten van elektrische activiteit met een hogere frequentie, blijven ook de hersengolven traag. Stadium 2 is typisch het langste van de vier slaapstadia.

Fase 3 NREM: Deze fase speelt een belangrijke rol bij het gevoel dat u de volgende dag fris en alert bent. Hartslag, ademhaling en hersengolfactiviteit bereiken allemaal hun laagste niveau en de spieren zijn zo ontspannen als maar kan. Deze fase duurt in het begin langer en neemt in de loop van de nacht in duur af.

REM: De eerste REM-fase vindt plaats ongeveer 90 minuten nadat u in slaap bent gevallen. Zoals de naam al doet vermoeden, bewegen uw ogen vrij snel heen en weer onder uw oogleden. Ademhalingsfrequentie, hartslag en bloeddruk zullen beginnen te stijgen. Dromen komt meestal voor tijdens de REM-slaap, en je armen en benen worden verlamd – men denkt dat dit bedoeld is om te voorkomen dat je je dromen fysiek uitvoert. De duur van elke REM-slaapcyclus neemt toe naarmate de nacht vordert. Talrijke studies hebben de REM-slaap ook in verband gebracht met geheugenconsolidatie5, het proces waarbij recent geleerde ervaringen worden omgezet in langetermijngeheugens. De duur van de REM-fase neemt af naarmate je ouder wordt, waardoor je meer tijd in de NREM-fases doorbrengt. 

Meet weten over beter slapen?

De website Slaapwijsheid.nl heeft allerlei advies betreft slaap supplementen, producten en matrassen en meer om u een betere nachtrust te geven, op basis van productaanbevelingen en wetenschappelijk onderzoek.