Haal jij je grafkist al in huis?

Is het te confronterend?

Wie kijkt er nou met plezier iedere dag tegen zijn eigen doodskist aan? De kist waar je later of vroeger zeker in zult belanden. Dat is voor de meeste van ons te confronterend. Toch heb je bijzondere vogels die de eigen dood wel al in de ogen durven kijken. Zij regelden al wel de zaken rondom de eigen uitvaart en grafmonument later.

Hun eigen lijkkist staat al prominent in huis en heeft voorlopig een praktische bestemming gekregen als boekenkast, kamerscherm of zelf bed. Het plaid dat zo knus op de bank gedrapeerd ligt blijkt als je wat beter kijkt een lijkwade te zijn. Meestal zijn de wensen voor de uitvaart al met de uitvaartbegeleider besproken en schriftelijk vastgelegd. Op de begraafplaats is het graf al uitgezocht en gereserveerd of gekocht. De grafkunstenaar of steenhouwer kent de wensen. En in sommige gevallen is het grafmonument of de grafsteen alvast geplaatst.

Interviews

Documentaire fotografe Saskia Aukema heeft een aantal van deze mensen vastgelegd en geïnterviewd, met als resultaat de meest bijzondere foto’s en verhalen. Uitvaart museum Totzover toonde het werk in een expositie.

Doodshemd in de uitzet

Vroeger was het in Nederland gebruik dat je doodskleed al in de uitzet zat:  een wit katoenen doodshemd.  Ja soms was het zelfs een huwelijkscadeau. Dat is nu niet meer voorstelbaar. Ieder jaar weer werd werd het lijkhemd gewassen en netjes gestreken. Een standaard huishoudelijk klusje dat je tegelijk herinnerde aan je eigen sterven en vergankelijkheid.

 “Hoe zo doodgaan? Sorry, maar daar heb ik niks mee…”

“Aan de dood denken is hem uitnodigen”: zijn we niet stiekem bang (gemaakt) dat alleen al het denken aan onze eigen dood wel eens een “self fullfilling prophecy” zou kunnen worden.

In deze tijd lijkt het dat we juist de gedachte aan onze dood en ouder worden krampachtig proberen te vermijden. In deze tijd waarin het leven en de jeugd gevierd wordt ontkennen we het ouder worden en onze onvermijdelijke dood. Ouder worden, een ziekbed en uiteindelijk sterven wordt ervaren als deprimerend en duister. Misschien dat iemand daarom onlangs zei “Hoe zo dood? Sorry, maar daar heb ik niks mee…”

Andere tijden?

Toch zijn er tekenen die wijzen op verandering. Zo zijn er zogenaamde kistenclubs aan het ontstaan. Leden van deze clubs wedijveren wie de mooiste eigen kist bouwt. Ook de Japanse traditie van het proef liggen in de toekomstige doodskist wint aan populariteit. Op uitvaartbeurzen bieden kistenmakers aan om je te laten fotograferen liggend in een kist.

Voorzorgsmaatregelen

Nederlandse uitvaartondernemers nodigen ons uit om onze wensen omtrent de uitvaart vast te leggen. Zodat de nabestaanden een uitvaart kunnen organiseren die passend is. En grafmonumenten worden vaker al voor het overlijden ontworpen en geplaatst. Zo ook dit familiegraf op Zorgvlied dat al jaren geleden geplaatst werd en (gelukkig) nog steeds leeg is.

Expositie De Kist al in huis

In het museum Totzover was de expositie “De Kist al in huis” te bekijken met foto’s en verhalen van Saskia Aukema. Zie de expositie “De Kist al in huis” online

Alle mensen uit deze tentoonstelling vieren en omhelzen het leven, toch negeren zij de dood niet. In plaats daarvan is het deel geworden van hun dagelijks leven.

Aukema

Saskia Aukema is journalist en fotograaf uit Nederland. Ze bedrijft ‘slow journalism’: mooie en gevoelige verhalen die zich geleidelijk tonen, vaak over hoe iemands levensbeslissingen hun identiteit bepalen. Behalve van haar werk voor Trouw, is ze bekend van haar fotoreeksen zoals Veiled die nationale bekendheid kreeg in 2016 en 2017. Aukema heeft met twee publicaties, Bekeerd (2014) en Veiled (2017), veel belangstelling gekregen.

Jeroen Stok

Dit artikel werd geschreven door Jeroen Stok.  Jeroen is beeldhouwer en ontwerpt behalve grafkunst ook RVS sculpturen en kunst in opdracht. Gestileerde moderne kunstwerken die een opvallend lichte en positieve uitstraling hebben. Het ontwerpen van grafmonumenten in samenspraak met nabestaanden is een belangrijk onderdeel van zijn werk, dat meestal meer betekenis heeft voor mensen dan een “gewoon” kunstwerk.